دیابت چیست؟
اصطلاح دیابت بیانگر ابتلا به یک اختلال متابولیسمی پیچیده است که با هیپوگلیسمی مزمن مشخص شده و علت آن نقص در ترشح انسولین، عمل انسولین یا هر دو است. ترشح ناکافی انسولین و کاهش واکنش بافت نسبت به انسولین در مسیر پیچیده عملکردهای هورمونی باعث نقص عملکرد انسولین در بافت هدف میشود و این عارضه منجر به متابولیسم غیرعادی کربوهیدراتها، چربیها و پروتئین میشود. ترشح ناقص انسولین و یا عملکرد انسولین ممکن است در بدن یک بیمار به طور همزمان وجود داشته باشد.
انواع دیابت
دیابت نوع یک
در دیابت نوع یک بدن کودک قادر به تولید انسولین نیست. کودک برای تبدیل غذای مصرفی به انرژی به انسولین نیاز دارد. با وجود این نوع دیابت، شما باید انسولین را به بدن تزریق یا پمپ کنید. عوامل ژنتیکی و عوامل دیگر ممکن است باعث ابتلای کودک به این نوع دیابت شود.
دیابت نوع دو
در دیابت نوع دو بدن کودک قادر به استفاده از انسولین که در بدن ساخته میشود نیست. کودکانی که وزن آنها زیاد است، کمتحرک هستند یا سابقه فامیلی ابتلا به این نوع دیابت در اعضای خانواده آنها وجود دارد بیشتر در معرض ابتلا به این نوع دیابت هستند.
علل
نوع یک
علت اصلی ابتلا به دیابت نوع ۱ ناشناخته است اما در بیشتر کودکان مبتلا به دیابت نوع یک، سیستم ایمنی بدن کودک که به طور عادی با باکتریها و ویروسها میجنگد اشتباهی سلولهای تولیدکننده انسولین را در پانکراس از بین میبرد. به نظر میرسد عوامل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به این نوع دیابت نقش دارند. انسولین عمل بسیار مهم انتقال قند از جریان خون به داخل سلولهای خونی را انجام میدهد. زمانی که غذا هضم میشود، قند وارد جریان خون میشود. هنگامی که سلولهای پانکراس نابود میشوند بدن کودک قادر به تولید انسولین نبوده یا انسولین تولیدشده بسیار ناچیز خواهد بود. در نتیجه، گلوکوز در جریان خون جمع شده و ممکن است باعث به وجود آمدن عوارض مهلکی شود.
نوع دو
تنها دلیل اصلی ابتلای کودکان به دیابت نوع دو، اضافه وزن و چاقی است. زمانی که وزن کودک خیلی زیاد باشد، احتمال ابتلا به این نوع دیابت در وی تا دو برابر افزایش مییابد. کمتحرکی، اضافه وزن هر یک از اعضای خانواده (چه زنده باشند و چه در قید حیات نباشند)، مشکلات هورمونی یا ابتلا به برخی بیماریهای ممکن است باعث افزایش وزن و چاقی شوند.
علائم
نوع یک
علائم و نشانههای ابتلا به دیابت نوع ۱ در کودکان معمولاً خیلی سریع و در طول مدت یک هفته ایجاد میشود. این علائم و نشانهها عبارتند از:
- افزایش احساس تشنگی و تکرر ادرار: تجمع قند در جریان خون کودک باعث میشود که آب بافتهای بدن کشیده شود. در نتیجه کودک احساس تشنگی کرده و بیش از حد معمول آب مینوشد و ادرار میکند. کودک نوپایی که یاد گرفته توالت برود ممکن است در رختخواب خود ادرار کند.
- گرسنگی بیشتر: زمانی که انسولین کافی در بدن وجود نداشته باشد، قند نمیتواند وارد سلولهای خونی کودک شود و عضلات و ارگانهای بدن کودک انرژی خود را از دست داده و در نتیجه کودک احساس گرسنگی شدید پیدا میکند.
- کاهش وزن: علیرغم این که کودک برای رفع احساس گرسنگی خود بیش از حد معمول غذا میخورد اما وزن خود را از دست میدهد. اینکاهش وزن در برخی موارد به سرعت اتفاق میافتد. زمانی که انرژی به دلیل کاهش منابع قندی کم میشود، بافتهای عضلانی و ذخیرههای چربی به راحتی جمع میشوند. کاهش وزن غیرقابلتوجیه غالباً اولین نشانه ابتلا به دیابت نوع یک در کودکان است.
- احساس خستگی مفرط: زمانی که قند در سلولهای خون وجود نداشته باشد، کودک احساس خستگی مفرط کرده و دچار لتارژی میشود.
- تحریکپذیری و عصبی شدن کودک یا تغییر رفتار او: علاوه بر اختلالات خلقوخو، ممکن است عملکرد کودک در مدرسه به طور ناگهانی کاهش یابد.
- تغییر بوی نفس: سوختن چربی به جای قند باعث تولید مواد خاصی به نام کتون میشود که بوی دهان را در هنگام نفس کشیدن تغییر میدهد.
- تاری دید: اگر قند خون کودک افزایش یابد، مایعات درون چشم او نیز کشیده شده و کاهش مییابد و کودک قادر به تمرکز دید نبوده و دید او تار میشود.
- عفونتهای مخمری: دختران مبتلا به دیابت نوع یک ممکن است به عفونتهای مخمری در دستگاه تناسلی مبتلا شوند. کودکان ممکن است به دلیل ابتلا به این عارضه دچار ادرار سوختگی در پوشک شوند.
نوع دو
ممکن است در مراحل اولیه ابتلا به این نوع دیابت علائمی وجود نداشته باشد ولی به مرور زمان علائم و نشانههای زیر دیده میشوند:
- کاهش وزن غیرقابل توجیه
- احساس گرسنگی و تشنگی حتی پس از غذا خوردن یا نوشیدن آب
- خشکی دهان
- تکرر ادرار
- احساس خستگی مفرط
- تاری دید
- سخت نفس کشیدن
- روند کند بهبودی و التیام زخمها
- خارش پوست
- بیحسی یا احساس گزگز و سوزن سوزنی شدن دستها و پاها